MAGONJWA

Kusikiliza na Kuzungumza

Mazungumzo ya Kimuktadha: Miktadha Rasmi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua miktadha mbalimbali kunakotumiwa lugha rasmi ili kukuza mawasiliano
- kutumia lugha katika miktadha rasmi ili kufanikisha mawasiliano
- kuchangamkia matumizi ya lugha katika miktadha rasmi

Mwanafunzi aelekezwe:
- kutazama picha zinazoonyesha watu katika miktadha rasmi (k.v. hospitalini, ofisini, mahakamani, bungeni)
- kueleza mahali ambako watu wapo katika picha hizo
- kueleza kama mazingira hayo ni rasmi au sio rasmi
- kuchagua miktadha rasmi kutoka kwa orodha iliyopeanwa
- kutaja mahali pengine ambapo lugha rasmi inaweza kutumiwa

Tunaitumia lugha rasmi wakati gani?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 138
Picha za watu katika miktadha mbalimbali
Orodha ya miktadha rasmi na yasiyo rasmi
Chati ya miktadha rasmi

Kutambua miktadha rasmi Kutofautisha miktadha rasmi na yasiyo rasmi Kutaja mahali ambapo lugha rasmi hutumiwa Kueleza sababu za kutumia lugha rasmi

Kusikiliza na Kuzungumza

Mazungumzo ya Kimuktadha: Miktadha Rasmi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua miktadha mbalimbali kunakotumiwa lugha rasmi ili kukuza mawasiliano
- kutumia lugha katika miktadha rasmi ili kufanikisha mawasiliano
- kuchangamkia matumizi ya lugha katika miktadha rasmi

Mwanafunzi aelekezwe:
- kuigiza mazungumzo kati ya daktari na mgonjwa kwenye hospitali
- kutambua mambo yanayofanyika katika mazungumzo hayo
- kutaja wahusika katika mazungumzo hayo
- kueleza muktadha wa mazungumzo hayo
- kueleza lugha ya heshima na adabu iliyotumika katika mazungumzo hayo
- kueleza umuhimu wa kutumia lugha ya heshima na adabu katika mazungumzo

1. Je, mazungumzo rasmi huwa na wahusika wa aina gani? 2. Kwa nini ni muhimu kutumia lugha ya heshima na adabu katika mazungumzo?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 139
Mazungumzo kati ya daktari na mgonjwa
Vifaa vya kidijitali kwa maigizo
Chati ya sifa za lugha rasmi

Kuigiza mazungumzo rasmi Kutambua wahusika katika mazungumzo Kutaja sifa za lugha rasmi Kutumia lugha ya heshima na adabu

Kusikiliza na Kuzungumza

Mazungumzo ya Kimuktadha: Miktadha Rasmi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua miktadha mbalimbali kunakotumiwa lugha rasmi ili kukuza mawasiliano
- kutumia lugha katika miktadha rasmi ili kufanikisha mawasiliano
- kuchangamkia matumizi ya lugha katika miktadha rasmi

Mwanafunzi aelekezwe:
- kuigiza mazungumzo kati ya daktari na mgonjwa kwenye hospitali
- kutambua mambo yanayofanyika katika mazungumzo hayo
- kutaja wahusika katika mazungumzo hayo
- kueleza muktadha wa mazungumzo hayo
- kueleza lugha ya heshima na adabu iliyotumika katika mazungumzo hayo
- kueleza umuhimu wa kutumia lugha ya heshima na adabu katika mazungumzo

1. Je, mazungumzo rasmi huwa na wahusika wa aina gani? 2. Kwa nini ni muhimu kutumia lugha ya heshima na adabu katika mazungumzo?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 139
Mazungumzo kati ya daktari na mgonjwa
Vifaa vya kidijitali kwa maigizo
Chati ya sifa za lugha rasmi

Kuigiza mazungumzo rasmi Kutambua wahusika katika mazungumzo Kutaja sifa za lugha rasmi Kutumia lugha ya heshima na adabu

Kusoma

Kusoma kwa Mapana: Matini

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua matini za aina mbalimbali za kusoma na kuchagua zinazomvutia
- kusoma matini alizochagua ili kufaidika na ujumbe na lugha iliyotumiwa
- kufurahia usomaji wa aina mbalimbali za matini ili kupanua mawazo yake

Mwanafunzi aelekezwe:
- kutembelea maktaba au mtandao salama
- kuchagua matini zinazomvutia
- kujaza jedwali la matini alizozichagua (k.v. majarida, vitabu, magazeti)
- kueleza sababu zinazomfanya avutiwe na matini hizo
- kusoma kimyakimya matini alizozichagua
- kueleza ujumbe unaojitokeza katika matini hizo

1. Ni habari zipi unazopenda kusoma kwenye matini? 2. Unachagua matini hizo kwa nini?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 141
Majarida, vitabu na magazeti
Jedwali la matini mbalimbali
Mtandao salama

Kuchagua matini zinazowavutia Kujaza jedwali la matini alizochagua Kueleza sababu za kuchagua matini fulani Kusoma matini aliyochagua

Kusoma

Kusoma kwa Mapana: Matini

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua matini za aina mbalimbali za kusoma na kuchagua zinazomvutia
- kusoma matini alizochagua ili kufaidika na ujumbe na lugha iliyotumiwa
- kufurahia usomaji wa aina mbalimbali za matini ili kupanua mawazo yake

Mwanafunzi aelekezwe:
- kusoma kimyakimya matini alizozichagua
- kueleza ujumbe unaojitokeza katika matini hizo
- kuandika ujumbe wa matini hizo kwa ufupi
- kuwasilisha muhtasari aliandika kwa wenzake
- kuomba wenzake wautoe muhtasari huo maoni
- kujadiliana na wenzake kuhusu ujumbe wa matini walizosoma

1. Je, ungehimiza mtu mwingine kusoma matini uliyosoma? Kwa nini? 2. Matini yako inakufunza nini kuhusu magonjwa?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 141
Matini alizochagua mwanafunzi
Daftari la mwanafunzi
Vifaa vya kidijitali

Kusoma matini aliyochagua Kueleza ujumbe wa matini aliyosoma Kuandika muhtasari wa matini Kuwasilisha muhtasari kwa wenzake

Kusoma

Kusoma kwa Mapana: Matini

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua matini za aina mbalimbali za kusoma na kuchagua zinazomvutia
- kusoma matini alizochagua ili kufaidika na ujumbe na lugha iliyotumiwa
- kufurahia usomaji wa aina mbalimbali za matini ili kupanua mawazo yake

Mwanafunzi aelekezwe:
- kutembelea mtandao salama na kutafuta matini kuhusu magonjwa
- kusoma matini anazochagua
- kueleza maana za maneno mapya anayopata kutoka kwenye matini
- kujadili ujumbe wa matini hizo na wenzake
- kuandika muhtasari wa matini alizosoma
- kushirikisha wenzake kuhusu mambo muhimu aliyojifunza kutoka kwa matini

1. Ni maneno gani mapya umejifunza kutoka kwa matini uliyosoma? 2. Unaweza kueleza ujumbe wa matini uliyosoma kwa njia gani?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 142
Mtandao salama
Matini mbalimbali za kidijitali
Kamusi ya Kiswahili

Kutafuta matini katika mtandao salama Kusoma matini aliyochagua Kueleza maana za maneno mapya Kuandika muhtasari wa matini

Kusoma

Kusoma kwa Mapana: Matini

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua matini za aina mbalimbali za kusoma na kuchagua zinazomvutia
- kusoma matini alizochagua ili kufaidika na ujumbe na lugha iliyotumiwa
- kufurahia usomaji wa aina mbalimbali za matini ili kupanua mawazo yake

Mwanafunzi aelekezwe:
- kutembelea mtandao salama na kutafuta matini kuhusu magonjwa
- kusoma matini anazochagua
- kueleza maana za maneno mapya anayopata kutoka kwenye matini
- kujadili ujumbe wa matini hizo na wenzake
- kuandika muhtasari wa matini alizosoma
- kushirikisha wenzake kuhusu mambo muhimu aliyojifunza kutoka kwa matini

1. Ni maneno gani mapya umejifunza kutoka kwa matini uliyosoma? 2. Unaweza kueleza ujumbe wa matini uliyosoma kwa njia gani?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 142
Mtandao salama
Matini mbalimbali za kidijitali
Kamusi ya Kiswahili

Kutafuta matini katika mtandao salama Kusoma matini aliyochagua Kueleza maana za maneno mapya Kuandika muhtasari wa matini

Kuandika

Insha za Maelezo

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua vifungu vya maelezo vilivyoandikwa kwenye matini mbalimbali
- kuandika insha ya maelezo kwa kufuata mtindo na muundo ufaao
- kuchangamkia utunzi mzuri wenye ujumbe mahususi

Mwanafunzi aelekezwe:
- kusoma insha ya maelezo kuhusu jinsi ya kudhibiti magonjwa
- kutaja mada ya insha hiyo
- kujadili ujumbe wa insha hiyo
- kutambua muundo wa insha hiyo (kichwa, utangulizi, mwili, hitimisho)
- kueleza sifa za insha ya maelezo
- kubainisha vipengele muhimu katika insha ya maelezo

1. Je, umewahi kuandika insha ya maelezo? 2. Uliandika insha ya maelezo kuhusu mada gani?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 142
Insha ya maelezo kuhusu jinsi ya kudhibiti magonjwa
Chati ya muundo wa insha ya maelezo
Orodha ya sifa za insha ya maelezo

Kutambua vipengele vya insha ya maelezo Kubainisha utangulizi, mwili na hitimisho wa insha Kueleza ujumbe wa insha ya maelezo Kueleza sifa za insha ya maelezo

Kuandika

Insha za Maelezo

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua vifungu vya maelezo vilivyoandikwa kwenye matini mbalimbali
- kuandika insha ya maelezo kwa kufuata mtindo na muundo ufaao
- kuchangamkia utunzi mzuri wenye ujumbe mahususi

Mwanafunzi aelekezwe:
- kujadili mada mbalimbali kuhusu magonjwa zinazoweza kuandikiwa insha ya maelezo
- kuchagua mada moja kati ya zile alizojadili
- kuandaa vidokezo vitakavyomwongoza kuandika insha hiyo
- kuandika insha isiyopungua maneno 150 kuhusu mada aliyoichagua
- kusomea wenzake insha aliyoandika ili waitolee maoni
- kurekebisha insha kulingana na maoni ya wenzake

1. Je, ni vipengele gani vya kuzingatia unapoandika insha ya maelezo? 2. Maua gani yanayosababisha magonjwa?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 143
Vidokezo vya kuandaa insha
Daftari la mwanafunzi
Kalamu na penseli
Mifano ya insha za maelezo

Kuchagua mada ya insha ya maelezo Kuandaa vidokezo vya insha Kuandika insha ya maelezo Kusomea wenzake insha Kurekebisha insha

Sarufi

Vinyume vya Vitenzi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua vinyume vya vitenzi katika matini
- kuunda sentensi kwa kutumia vinyume vya vitenzi
- kuchangamkia matumizi ya vinyume vya vitenzi katika mawasiliano ya kila siku

Mwanafunzi aelekezwe:
- kutazama picha mbalimbali zinazoonyesha vitendo kinyume (k.v. simama-keti, cheka-lia)
- kujadili kinachoonekana katika picha
- kutaja vitenzi vinavyoweza kutumika kuelezea hali katika picha za sehemu A na B
- kueleza kuwa picha za sehemu B ni vinyume vya sehemu A
- kuambatanisha kila kitenzi na kinyume chake
- kuchagua maneno ambayo ni vitenzi kwenye chati
- kutaja vinyume vya vitenzi vilivyochaguliwa

Je, vitenzi gani unavyoweza kutambua vinyume vyake?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 145
Picha zinazoonyesha vitendo kinyume
Jedwali la vitenzi na vinyume vyake
Chati ya maneno mbalimbali
Sentensi zenye vitenzi

Kutambua vinyume vya vitenzi Kuambatanisha vitenzi na vinyume vyake Kuchagua maneno ambayo ni vitenzi Kueleza uhusiano kati ya vitenzi

Sarufi

Vinyume vya Vitenzi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua vinyume vya vitenzi katika matini
- kuunda sentensi kwa kutumia vinyume vya vitenzi
- kuchangamkia matumizi ya vinyume vya vitenzi katika mawasiliano ya kila siku

Mwanafunzi aelekezwe:
- kutazama picha mbalimbali zinazoonyesha vitendo kinyume (k.v. simama-keti, cheka-lia)
- kujadili kinachoonekana katika picha
- kutaja vitenzi vinavyoweza kutumika kuelezea hali katika picha za sehemu A na B
- kueleza kuwa picha za sehemu B ni vinyume vya sehemu A
- kuambatanisha kila kitenzi na kinyume chake
- kuchagua maneno ambayo ni vitenzi kwenye chati
- kutaja vinyume vya vitenzi vilivyochaguliwa

Je, vitenzi gani unavyoweza kutambua vinyume vyake?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 145
Picha zinazoonyesha vitendo kinyume
Jedwali la vitenzi na vinyume vyake
Chati ya maneno mbalimbali
Sentensi zenye vitenzi

Kutambua vinyume vya vitenzi Kuambatanisha vitenzi na vinyume vyake Kuchagua maneno ambayo ni vitenzi Kueleza uhusiano kati ya vitenzi

Sarufi

Vinyume vya Vitenzi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua vinyume vya vitenzi katika matini
- kuunda sentensi kwa kutumia vinyume vya vitenzi
- kuchangamkia matumizi ya vinyume vya vitenzi katika mawasiliano ya kila siku

Mwanafunzi aelekezwe:
- kutazama picha za shangazi anaanika nguo na shangazi anaanua nguo
- kusoma sentensi zilizo chini ya picha hizo
- kupigia mstari vitenzi katika sentensi alizosoma
- kueleza uhusiano uliopo kati ya vitenzi hivyo
- kuandika sentensi upya kwa kutumia vinyume vya vitenzi vilivyopigiwa mstari
- kutumia kinyume cha kitenzi kilicho mabanoni kujazia nafasi
- kutunga sentensi kutumia vinyume vya vitenzi

1. Ni vipi tunavyoundua vinyume vya vitenzi? 2. Matumizi ya vinyume vya vitenzi yana umuhimu gani katika mawasiliano?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 146
Picha za shangazi akianika na kuanua nguo
Sentensi zenye vitenzi vilivyopigiwa mstari
Sentensi zenye nafasi za kujaza
Orodha ya vitenzi

Kutambua vitenzi katika sentensi Kuandika sentensi kwa kutumia vinyume vya vitenzi Kujaza nafasi kwa kutumia vinyume vya vitenzi Kutunga sentensi zenye vinyume vya vitenzi

Sarufi

Vinyume vya Vitenzi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- kutambua vinyume vya vitenzi katika matini
- kuunda sentensi kwa kutumia vinyume vya vitenzi
- kuchangamkia matumizi ya vinyume vya vitenzi katika mawasiliano ya kila siku

Mwanafunzi aelekezwe:
- kukamilisha jedwali la vitenzi na vinyume vyake
- kusoma sentensi zilizopeanwa
- kuandika sentensi hizo upya kwa kutumia vinyume vya vitenzi katika sentensi
- kuchagua miktadha rasmi kutoka orodha iliyopeanwa
- kuandika mifano ya miktadha rasmi
- kuambatanisha vitenzi na vinyume vyake

1. Je, ni vinyume vipi vya vitenzi vilivyopigiwa mstari kwenye sentensi? 2. Magonjwa hutokana na nini?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 147
Jedwali la vitenzi na vinyume vyake
Sentensi zenye vitenzi
Orodha ya miktadha
Daftari la mwanafunzi

Kukamilisha jedwali la vitenzi na vinyume vyake Kuandika sentensi kwa kutumia vinyume vya vitenzi Kuchagua miktadha rasmi Kuambatanisha vitenzi na vinyume vyake

KUDHIBITI ITIKADI ZA KIDINI NA ZA KIJAMII

Kusikiliza na Kuzungumza

Tashbihi: Tashbihi za Tabia

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua tashbihi za tabia katika matini mbalimbali
- Kufafanua maana za tashbihi mbalimbali za tabia kwa kutoa mifano
- Kutumia tashbihi za tabia kwa usahihi katika mawasiliano
- Kufurahia matumizi ya tashbihi za tabia katika mawasiliano ya kila siku

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutazama picha zinazoonyesha tashbihi za tabia kama "mkali kama simba", "tembea polepole kama kobe"
- Kusoma tashbihi zilizo chini ya picha
- Kujadiliana na wenzake kuhusu maana ya tashbihi za tabia
- Kushirikiana na wenzake kuchagua tashbihi za tabia katika orodha ya tashbihi zilizotolewa

Ni tashbihi zipi hutumiwa kuelezea tabia?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 150
Picha za tashbihi za tabia
Vifaa vya kidijitali
Chati zenye tashbihi

Kutambua tashbihi za tabia Kueleza maana ya tashbihi mbalimbali Kutunga tashbihi za tabia

Kusikiliza na Kuzungumza
Kusoma

Tashbihi: Tashbihi za Tabia
Matini ya Kidijitali

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua tashbihi za tabia katika matini mbalimbali
- Kufafanua maana za tashbihi mbalimbali za tabia kwa kutoa mifano
- Kutumia tashbihi za tabia kwa usahihi katika sentensi
- Kufurahia matumizi ya tashbihi za tabia katika mawasiliano ya kila siku

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kupigia mstari tashbihi za tabia kwenye kifungu cha habari "Kijiji cha ltikadi"
- Kueleza maana za tashbihi alizotambua katika kifungu
- Kukamilisha tashbihi kama "Ana maneno mengi kama..."
- Kujaza nafasi kwa tashbihi za tabia zinazofaa
- Kutunga sentensi akitumia tashbihi za tabia

Je, unaweza kutambua tashbihi za tabia katika vifungu vya habari?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 151
Kifungu cha habari "Kijiji cha ltikadi"
Kapu la tashbihi
Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 154
Picha za vifaa vya kidijitali
Tarakilishi/vipakatalishi
Orodha ya hatua za kiusalama

Kujaza nafasi Kutunga sentensi zenye tashbihi za tabia Kueleza matumizi ya tashbihi

Kusoma

Matini ya Kidijitali

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua na kufungua faili iliyo na kifungu cha kusoma ili kuimarisha umilisi wake wa kutumia tarakilishi
- Kusakura kwenye tovuti salama ili kupata vifungu vya kusoma
- Kutumia vyombo vya kidijitali kwa urahisi kupata matini zinazolengwa
- Kuchangamkia matumizi ya vifaa vya kidijitali

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutazama faili ambayo mwalimu atawaonyesha kwenye tarakilishi na kuitaja
- Kufungua na kufunga faili hiyo
- Kusoma kifungu kilicho katika faili hiyo
- Kusakura tovuti salama zenye vifungu kuhusu mada mbalimbali kama "Madhara ya Ukeketaji wa Wasichana"
- Kutafuta maana za maneno mapya kwenye kamusi ya mtandaoni

Unapenda kusoma habari kuhusu nini mtandaoni?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 155
Tarakilishi/vipakatalishi
Mtandao
Faili zenye vifungu vya kusoma

Kufungua na kufunga faili Kusakura tovuti zenye vifungu Kutambua maneno mapya na kutafuta maana zake

Kuandika

Insha ya Masimulizi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua insha ya masimulizi kwa kuzingatia muundo
- Kuandika insha ya masimulizi kwa kufuata kanuni zifaazo
- Kuchangamkia utunzi mzuri wa insha

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kusoma insha ya masimulizi "SHEREHE NILIYOHUDHURIA"
- Kutambua insha ya masimulizi, mada yake na muundo wake
- Kutambua utangulizi, mwili na hitimisho wa insha hiyo
- Kutambua maudhui ya insha hiyo
- Kujadiliana na wenzake kuhusu muundo na maudhui ya insha ya masimulizi

Ni mambo gani unayozingatia ili kuandika insha ya masimulizi ya kuvutia?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 156
Mfano wa insha ya masimulizi "SHEREHE NILIYOHUDHURIA"
Chati ya muundo wa insha ya masimulizi
Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 158
Orodha ya mada za insha
Tarakilishi/vipakatalishi

Kutambua sehemu za insha ya masimulizi Kutambua mada ya insha Kutofautisha kati ya utangulizi, mwili na hitimisho

Sarufi

Nyakati na Hali: Hali ya Mazoea

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua viambishi vya hali ya mazoea katika kitenzi
- Kutambua vitenzi katika hali ya mazoea katika matini
- Kutumia vitenzi vya hali ya mazoea katika sentensi
- Kufurahia matumizi ya hali ya mazoea katika mawasiliano

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kusoma sentensi zenye vitenzi katika hali ya mazoea
- Kutambua kiambishi cha hali ya mazoea (hu)
- Kupigia mstari viambishi vya hali ya mazoea kwenye sentensi zilizotolewa
- Kukamilisha sentensi kwa kutumia viambishi vya hali ya mazoea
- Kutazama picha na kusoma sentensi zilizo chini yake

Je, wewe hufanya shughuli gani kila siku?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 159
Kapu maneno
Sentensi zenye vitenzi katika hali ya mazoea
Picha zinazoonyesha vitendo vya kila siku

Kutambua viambishi vya hali ya mazoea Kutunga sentensi zenye vitenzi katika hali ya mazoea Kujaza nafasi kwa viambishi vya hali ya mazoea

Sarufi

Nyakati na Hali: Hali ya Mazoea
Nyakati na Hali: Hali Timilifu

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua vitenzi katika hali ya mazoea
- Kutumia vitenzi vya hali ya mazoea katika sentensi
- Kufurahia matumizi ya hali ya mazoea katika mawasiliano

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kupigia mstari vitenzi katika hali ya mazoea kwenye sentensi zilizotolewa
- Kutaja vitenzi vitano katika hali ya mazoea katika mazingira ya shuleni
- Kutaja vitenzi vitano katika hali ya mazoea katika mazingira ya nyumbani
- Kutambua sentensi zilizo katika hali ya mazoea kati ya sentensi zilizotolewa
- Kutunga sentensi tano akitumia vitenzi katika hali ya mazoea

Vitenzi vya hali ya mazoea hutumiwa vipi katika mazungumzo ya kila siku?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 161
Kapu la vitenzi
Sentensi zenye vitenzi katika hali ya mazoea
Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 162
Picha zinazoonyesha vitendo vilivyokamilika
Kapu la vitenzi katika hali timilifu

Kutambua vitenzi katika hali ya mazoea Kutunga sentensi zenye vitenzi katika hali ya mazoea Kuwasilisha sentensi darasani

Sarufi

Nyakati na Hali: Hali Timilifu

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua vitenzi katika hali timilifu
- Kutumia vitenzi vya hali timilifu katika sentensi
- Kufurahia matumizi ya hali timilifu katika mawasiliano

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kupigia mstari vitenzi katika hali timilifu kwenye sentensi zilizotolewa
- Kutaja vitenzi vitano katika hali timilifu katika mazingira ya shuleni
- Kutaja vitenzi vitano katika hali timilifu katika mazingira ya nyumbani
- Kuchagua sentensi katika hali timilifu kati ya sentensi zilizotolewa
- Kutunga sentensi tano katika hali timilifu

Tofauti kati ya hali ya mazoea na hali timilifu ni ipi?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 163
Kadi za sentensi zenye vitenzi katika hali timilifu
Orodha ya vitenzi

Kutambua vitenzi katika hali timilifu Kutunga sentensi zenye vitenzi katika hali timilifu Kufanyiana tathmini

UWEKEZAJI

Kusikiliza na Kuzungumza

Kutoa Masimulizi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kusimulia tungo mbele ya wenzake kwa kuzingatia mada, ubunifu na usanifu wa lugha
- Kutumia ishara zifaazo kuimarisha masimulizi yake
- Kuchangamkia masimulizi katika mazingira mbalimbali

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kusikiliza masimulizi yakitolewa na mwalimu au mgeni mwalikwa
- Kujadiliana na wenzake kuhusu masimulizi waliyosikiliza
- Kutambua maudhui ya masimulizi
- Kutambua wahusika katika masimulizi
- Kutambua ishara za mwili zinazotumika katika masimulizi

Je, ni nini unachozingatia katika kutoa masimulizi?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 167
Mifano ya masimulizi
Vifaa vya kidijitali
Picha

Kutoa masimulizi Kutumia ishara za mwili Kusimulia kwa ufasaha

Kusikiliza na Kuzungumza

Kutoa Masimulizi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kubuni masimulizi yanayohusiana na mada husika
- Kutoa masimulizi kwa kutumia lugha fasaha
- Kutumia ishara zifaazo kuimarisha masimulizi yake
- Kuchangamkia masimulizi katika mazingira mbalimbali

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutazama picha na kujadiliana na mwenzake kuhusu mambo yanayotokea katika picha hiyo
- Kubuni masimulizi kuhusu picha hiyo
- Kutoa masimulizi aliyoyabuni
- Kutazama picha zaidi na kubuni masimulizi kuhusu picha hizo
- Kumtolea mwenzake masimulizi akitumia ishara za mwili zifaazo

Unatumia ishara gani za mwili unapotoa masimulizi?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 168
Picha mbalimbali
Vifaa vya kidijitali

Kubuni masimulizi Kutoa masimulizi Kutumia ishara za mwili Kutoa maoni kuhusu masimulizi ya wenzake

Kusoma

Kusoma kwa Ufasaha

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kudondoa habari mahususi katika kifungu cha simulizi
- Kupanga matukio yanavyofuatana katika kifungu cha simulizi
- Kufanya utabiri na ufasiri kutokana na kifungu cha simulizi
- Kuchangamkia kujibu maswali ya ufahamu ili kukuza uelewa wa habari

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutazama picha ya mtu akisoma na kujadiliana na wenzake kuhusu mambo ya kuzingatia ili kusoma kwa ufasaha
- Kutambua mambo ya kuzingatia anaposoma kwa ufasaha kama vile matamshi bora, kasi inayofaa, sauti inayofaa na ishara zinazofaa
- Kujadiliana na wenzake kuhusu ishara zinazoweza kutumiwa wakati wa kusoma

Kwa nini ni muhimu kusoma kifungu kwa ufasaha?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 169
Picha ya mtu akisoma
Chati ya mambo ya kuzingatia katika kusoma kwa ufasaha
Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 170
Kifungu cha habari "Bidii ya Marimari"
Saa ya kupimia muda

Kutambua mambo ya kuzingatia katika kusoma kwa ufasaha Kueleza ishara zinazoweza kutumiwa wakati wa kusoma

Kuandika

Baruapepe

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua baruapepe kwa kuzingatia muundo wake
- Kuandika baruapepe kwa kuzingatia ujumbe, muundo na mtindo
- Kuchangamkia uandishi wa baruapepe katika mawasiliano

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kusoma barua iliyotolewa na kutambua aina yake
- Kutambua maudhui ya baruapepe hiyo
- Kutambua sehemu za muundo wa baruapepe hiyo kama vile anwanipepe ya mtumaji, anwanipepe ya mpokeaji, mada ya baruapepe, mtajo, mwili, hitimisho na jina la mwandishi

Unazingatia nini unapoandika baruapepe?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 172
Mfano wa baruapepe
Chati ya muundo wa baruapepe

Kutambua sehemu za baruapepe Kueleza maudhui ya baruapepe Kubainisha mtindo wa baruapepe

Kuandika
Sarufi

Baruapepe
Ukanushaji: Nafsi na Wakati

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kuandika baruapepe kwa kuzingatia ujumbe, muundo na mtindo
- Kutuma baruapepe kwa njia inayofaa
- Kuchangamkia uandishi wa baruapepe katika mawasiliano

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kuandika baruapepe kwa mwalimu akimweleza umuhimu wa kilimo biashara
- Kuwasomea wenzake baruapepe aliyoandika ili waitolee maoni
- Kurekebisha baruapepe yake kulingana na maoni aliyopewa
- Kuhifadhi baruapepe hiyo kwenye faili ya tarakilishi
- Kuandika baruapepe kwa rafiki yake akimpendekezea kuanzisha mradi wa kibiashara

Unazingatia vipengele gani unapoandika baruapepe?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 173
Tarakilishi/vipakatalishi
Mtandao
Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 174
Picha na sentensi
Chati ya viambishi vya nafsi

Kuandika baruapepe Kusomeana baruapepe Kutuma baruapepe Kufanya marekebisho kulingana na maoni

Sarufi

Ukanushaji: Nafsi na Wakati

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kukanusha viambishi vya nafsi katika sentensi kwa usahihi
- Kutunga sentensi sahihi zenye viambishi vya nafsi na kuzikanusha
- Kufurahia ukanushaji wa viambishi vya nafsi katika sentensi

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kukanusha sentensi zilizotolewa kwa kuzingatia viambishi vya nafsi
- Kutunga sentensi mojamoja katika nafsi mbalimbali kama vile nafsi ya kwanza umoja, nafsi ya kwanza wingi, n.k.
- Kukanusha sentensi alizotunga
- Kushiriki katika mchezo ambao mmoja anatunga sentensi na mwingine anakanusha sentensi hizo

Unatumia viambishi gani wakati wa kukanusha vitenzi?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 177
Michoro/picha
Tarakilishi/vipakatalishi

Kukanusha sentensi Kutunga sentensi zenye viambishi vya nafsi Kushiriki katika mchezo wa kutunga na kukanusha sentensi

Sarufi

Ukanushaji: Nafsi na Wakati

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua viambishi vya wakati katika sentensi
- Kukanusha viambishi vya wakati katika sentensi kwa usahihi
- Kutunga sentensi sahihi zenye viambishi vya wakati na kuzikanusha
- Kufurahia ukanushaji wa viambishi vya wakati katika sentensi

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kusoma sentensi zilizotolewa na kutambua viambishi vya wakati vilivyoandikwa kwa rangi nyekundu
- Kutambua viambishi vya wakati uliopita (li), wakati uliopo (na) na wakati ujao (ta)
- Kupigia mistari viambishi vya wakati katika sentensi zilizotolewa
- Kukanusha sentensi zilizotolewa kwa kuzingatia wakati

Ni wakati gani tunatumia viambishi 'li', 'na' na 'ta'?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 178
Kadi za sentensi zenye viambishi vya wakati
Chati ya viambishi vya wakati

Kutambua viambishi vya wakati Kupigia mistari viambishi vya wakati Kukanusha sentensi zenye viambishi vya wakati

Sarufi

Ukubwa na udogo wa nomino

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi m na zenye mzizi wa silabi mbili
- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi m katika hali ya ukubwa
- Kubadilisha nomino katika hali ya wastani kuwa katika hali ya ukubwa
- Kutumia nomino zinazoanza kwa herufi m katika hali ya ukubwa kwenye sentensi

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutazama picha na kutaja nomino zinazorejelewa katika picha hizo
- Kutambua herufi zinazoanza nomino hizo
- Kuhesabu silabi za nomino hizo baada ya kuondoa herufi m
- Kuchagua nomino zinazoanza kwa herufi m na zenye mzizi wa silabi mbili kwenye orodha iliyotolewa
- Kutazama picha zinazoonyesha tofauti kati ya hali ya wastani na hali ya ukubwa

Ni nomino gani unazoweza kutaja ukubwa wake?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 181
Picha za nomino
Chati ya nomino zinazoanza kwa herufi m
Kapu la maneno

Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi m na zenye mzizi wa silabi mbili Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya ukubwa

Sarufi

Ukubwa na udogo wa nomino

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi m katika hali ya udogo
- Kubadilisha nomino katika hali ya wastani kuwa katika hali ya udogo
- Kutumia nomino zinazoanza kwa herufi m katika hali ya udogo kwenye sentensi
- Kufurahia kutumia nomino katika hali ya ukubwa na udogo kwa usahihi

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutaja nomino zinazoanza kwa herufi m
- Kutazama picha zinazoonyesha tofauti kati ya hali ya wastani na hali ya udogo
- Kutambua picha iliyo katika hali ya wastani na iliyo katika hali ya udogo
- Kueleza jinsi ya kubadili nomino mpira kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya udogo
- Kutambu nomino katika hali ya udogo kwenye orodha iliyotolewa

Ni nomino gani unazoweza kutaja udogo wake?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 184
Picha za nomino katika hali ya wastani na udogo
Chati ya nomino zinazoanza kwa herufi m katika hali ya udogo

Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi m katika hali ya udogo Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya udogo Kutunga sentensi zenye nomino katika hali ya udogo

Sarufi

Ukubwa na udogo wa nomino

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n
- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n katika hali ya ukubwa
- Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya ukubwa
- Kutumia nomino katika hali ya ukubwa kwenye sentensi

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutazama picha na kutaja nomino zinazorejelewa katika picha hizo
- Kutambua herufi zinazoanza nomino hizo
- Kuchagua nomino zinazoanza kwa herufi n kwenye ubao uliowekwa
- Kutazama picha zinazoonyesha tofauti kati ya hali ya wastani na hali ya ukubwa
- Kutambua njia za kuunda ukubwa wa nomino zinazoanza kwa herufi n

Ni nomino gani zinazoanza kwa herufi n?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 188
Picha za nomino zinazoanza kwa herufi n
Chati ya nomino katika hali ya wastani na ukubwa

Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya ukubwa Kutunga sentensi zenye nomino katika hali ya ukubwa

Sarufi

Ukubwa na udogo wa nomino

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n
- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n katika hali ya ukubwa
- Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya ukubwa
- Kutumia nomino katika hali ya ukubwa kwenye sentensi

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutazama picha na kutaja nomino zinazorejelewa katika picha hizo
- Kutambua herufi zinazoanza nomino hizo
- Kuchagua nomino zinazoanza kwa herufi n kwenye ubao uliowekwa
- Kutazama picha zinazoonyesha tofauti kati ya hali ya wastani na hali ya ukubwa
- Kutambua njia za kuunda ukubwa wa nomino zinazoanza kwa herufi n

Ni nomino gani zinazoanza kwa herufi n?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 188
Picha za nomino zinazoanza kwa herufi n
Chati ya nomino katika hali ya wastani na ukubwa

Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya ukubwa Kutunga sentensi zenye nomino katika hali ya ukubwa

Sarufi

Ukubwa na udogo wa nomino

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n
- Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n katika hali ya udogo
- Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya udogo
- Kutumia nomino katika hali ya udogo kwenye sentensi

Mwanafunzi aelekezwe:
- Kutaja nomino zinazoanza kwa herufi n
- Kutazama picha zinazoonyesha tofauti kati ya hali ya wastani na hali ya udogo
- Kutambua picha iliyo katika hali ya wastani na iliyo katika hali ya udogo
- Kueleza jinsi ya kubadili nomino nguruwe kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya udogo
- Kuchagua nomino zinazoanza kwa herufi n katika hali ya udogo kwenye baluni zilizotolewa

Ni nomino gani unazoweza kutaja udogo wake?

Kielekezi cha Kiswahili Gredi ya 5 uk. 192
Picha za nomino katika hali ya wastani na udogo
Chati ya nomino zinazoanza kwa herufi n katika hali ya udogo

Kutambua nomino zinazoanza kwa herufi n katika hali ya udogo Kubadilisha nomino kutoka hali ya wastani kuwa katika hali ya udogo Kutunga sentensi zenye nomino katika hali ya udogo